ธุรกิจแฟรนไชส์ กับ ธุรกิจขายตรง ต่างกันยังไง?
ระบบการขายตรง ธุรกิจขายตรง เป็นธุรกิจประเภทหนึ่งที่มักจะมีคนถามว่า เหมือน หรือ แตกต่าง กับ ระบบแฟรนไชส์ อย่างไร คงต้องเริ่มเข้าใจก่อนว่า ร้านค้าเป็นรูปแบบแฟรนไชส์ จะไม่มีความแตกต่างกับร้านที่ไม่ใช่ระบบแฟรนไชส์เลย
ถ้าดูจากภายนอก การบริหารงานก็เป็นระบบที่จัดการในลักษณะของ ระบบงานสาขา ถ้าจะแยกลักษณะร้านทั่วไปกับแฟรนไชส์จะไม่สามารถแยกออกได้ จะมีเพียงแต่ระบบการลงทุนเท่านั้นที่มีความแตกต่างกัน ระบบแฟรนไชส์ จะมีการเปิดโอกาสให้ผู้อื่นมาเข้าร่วมทุน แต่ในขณะที่เป็นร้านค้าทั่วไปจะมีเจ้าของกิจการเป็นผู้ลงทุนเอง
แต่ถ้าบอกว่า ระบบการขายสินค้าที่เรียกว่า ขายตรง แตกต่างกับ แฟรนไชส์ อย่างไร ก็เช่นเดียวกับคำถามที่ว่าระบบขายตรงแตกต่างกับร้านค้าทั่วไปอย่างไร
ธุรกิจขายตรง คืออะไร?
ระบบขายตรงไม่จำเป็นต้องมีร้านค้า ไม่ต้องมีการสร้างองค์การจัดการให้ซับซ้อน ระบบขายตรงไม่ต้องมาสร้างให้ผู้ประกอบการหรือผู้จัดการร้าน ต้องเข้าใจ การบริหารหน้าร้าน การดูแลคลังสินค้า การจัดการขนส่ง หรือ การผลิตจัดทำสินค้าในร้าน เน้นการสร้างความสามารถการขายด้วยตัวบุคคล การสร้างเครือข่ายเน้นการขยายทีมงาน การสร้างระบบการตอบแทนทางธุรกิจเป็นระบบต่อเนื่องตามลำดับชั้น
ในขณะที่การสร้างระบบแฟรนไชส์ ร้านสาขาที่เป็นแฟรนไชส์ซี จะเป็นผู้จ่ายผลประโยชน์ให้กับเจ้าของแฟรนไชส์ตามเปอร์เซ็นที่ได้ตกลงกัน ระบบขายตรงก็จะเริ่มแตกต่าง
ธุรกิจขายตรง กับ ธุรกิจแฟรนไชส์ ระบบใดดีกว่า?
อีกคำถามว่า ระบบใดดีกว่าระบบใด ก็คงต้องตอบว่า ระบบการตลาดทั้งสองเป็นวิธีการที่สามารถขยายได้ดีด้วยกันทั้งสองแบบ แต่แบบใดจะดีกว่ากันต้องขึ้นอยู่กับตัวผู้ประกอบการเองว่า มีความชอบ ความถนัดในด้านใดมากกว่ากัน และธุรกิจจะดีได้กว่ากันนั้นอยู่ตรงที่ว่า ใครจะเป็นผู้ตอบสนองแก้ปัญหาให้กับลูกค้าได้ดีกว่ากัน
ธุรกิจแบบเดียวกัน แต่คนละเกมส์
ถ้าบอกว่าสร้างระบบขายตรงที่เป็นระบบแฟรนไชส์ได้หรือไม่ ก็จะเหมือนบอกว่า วันนี้เรามาเล่นเกมส์ใหม่กัน เล่นบาส โดยใช้ลูกฟุตบอลกัน ถ้าปรับกันไปกันมาตามกฎกติกาที่ใช้ ในที่สุดก็เลยจะต้องกำหนดจนเป็นบาสหรือบอลแบบใดแบบหนึ่งจนได้ ไม่สามารถปรับรวมกันเพราะมันคนละเกมส์
“ธุรกิจแฟรนไชส์
ขายระบบการบริหารจัดการ
ในขณะที่ธุรกิจขายตรง ไม่จำเป็น”
หลักของแฟรนไชส์ต้องขายระบบการจัดการธุรกิจ แต่ขายตรงไม่ต้องมีระบบงานเพราะบริษัทแม่เป็นผู้จัดการ ถ้าบริษัทแม่ต้องการสร้างระบบงานให้ผู้แทนในระบบขายตรงมีหน้าที่รับผิดชอบการบริหารสาขาด้วยมีสิทธิในการให้ตรายี่ห้อด้วย ระบบก็จะเปลี่ยนเป็นแฟรนไชส์ไม่ใช่ขายตรง ระบบแฟรนไชส์ต้องสร้างชื่อตราของเจ้าของแฟรนไชส์ซอร์ผู้เป็นเจ้าของลิขสิทธิ์และมอบสิทธิ์อย่างมีเงื่อนไขให้กับแฟรนไชส์ซีผู้ลงทุน ส่วนขายตรงไม่ต้อง
แล้วระบบขายตรงที่ปัจจุบันบอกว่าเป็นระบบแฟรนไชส์ด้วย ก็แสดงว่ายังมีความเข้าใจคลาดเคลื่อนไปบางอย่างแน่ๆเลย ตกลงจะเล่นเกมส์อะไรแน่ นั่นคือ ปัญหา ที่ต้องการคำตอบต่อไป
Licensing & Franchising ต่างกันอย่างไร?
Licensing คือ ลิขสิทธิ์ ซึ่งจะประกอบไปด้วย ความสัมพันธ์ระหว่าง 2 ฝ่ายผูกสัญญากันได้รับสิทธิกัน และ เครื่องหมายการค้า (Brand) หรืออาจจะประกอบไปด้วยสินค้า (Product) หรือ ระบบ
ส่วน Franchising เป็น Package Right คือ เป็นสิทธิที่เป็นประกอบยกชุด ในระบบแฟรนไชส์เราจะกำหนดให้สิ่งประกอบของธุรกิจทั้งหลาย อย่างเช่น การให้ทั้ง Brand, สินค้า, ระบบงาน ความช่วยเหลือทางการตลาด การสนับสนุนช่วยเหลือด้านบุคลากร เป็นต้น แต่ถ้าให้แค่อย่างใดอย่างหนึ่งก็จะเป็นแค่ License หรือ การขายสิทธิ์ ซึ่งทำได้ง่ายกว่า โดยที่ไม่จำเป็นต้องมีระบบงาน หรือ การสนับสนุนด้วยทีมงานต่างๆ
ธุรกิจแฟรนไชส์ คือ วิธีการหนึ่งในการขยายตลาดและช่องทางการจัดจำหน่ายของธุรกิจ โดยผ่านผู้ประกอบการอิสระที่เรียกว่า แฟรนไชส์ซี ส่วนทางบริษัทให้สิทธิเครื่องหมายการค้า ซึ่งถ้ายังไม่ได้เป็นเจ้าของสิทธิถือว่าไม่ถูกต้อง ต้องไปจดทะเบียนเครื่องหมายการค้ากับหน่วยงานทางราชการ
“ธุรกิจแฟรนไชส์
จำเป็นต้องมีเครื่องหมายการค้า
จึงจะขายแฟรนไชส์ได้”
เช่น ของไทยก็ไปจดที่กรมพัฒนาธุรกิจการค้า กระทรวงพาณิชย์ ที่มีหน่วยงานด้านสิทธิบัตรโดยเฉพาะ เพราะถ้าไม่มีเครื่องหมายการค้าจะไม่สามารถขายแฟรนไชส์ได้หรือ อาจมีผู้หวังดีมาช่วยจดให้จะขาดความเป็นเจ้าของไปจะแย่เอา และการสร้างระบบงานนอกจากมีตราที่เป็นที่ยอมรับกันแล้ว
จะรวมทั้งมีความเชี่ยวชาญ หรือ Know How อาจจะเป็นวิธีการในการทำธุรกิจที่จะถ่ายทอดให้แฟรนไชส์ซีในรูปแบบของการทำงานทั้งหมด เช่น ระบบการผลิต ระบบการขาย ระบบการบริหารการตลาด เพื่อที่จะให้รูปแบบวิธีดำเนินธุรกิจในทุกๆสาขาให้อยู่ในมาตรฐานเดียวกัน
มาถึงเรื่องสุดท้ายที่อยากบอกข่าวดีให้ท่านผู้อ่านทุกท่านที่สนใจเรื่องราวของระบบแฟรนไชส์นี่แหละครับ เพราะเนื่องจากหน่วยงานของรัฐบาล คือ หน่วยงานสำคัญที่จะมีบทบาทในการผลักดันธุรกิจแนวใหม่ต่างๆ เช่น เดียวกับธุรกิจขายตรง ประกันชีวิต ธุรกิจระบบแฟรนไชส์ก็กำลังต้องสร้างความเข้าใจให้กับสังคมด้วย การเข้าใจคาดเคลื่อนตัดคำพูดบางคำออกไปสองสามคำบางทีเป็นเรื่องขึ้นมาก็ได้
ลิขสิทธิ์รูปภาพโดย ThaiSMEsCenter.com
ดร.พีระพงษ์ กิติเวชโภคาวัฒน์ บริษัท บิสิเนส โค้ช แอนด์ คอนซัลติ้ง จำกัด
Email : peerapong@consultant.com
