รวมธุรกิจล้มละลาย-ปิดกิจการ 2020

รายงานจากธนาคารพัฒนาเอเชีย หรือ เอดีบี ระบุว่าเศรษฐกิจโลกอาจสูญเสียมูลค่าทางเศรษฐกิจระหว่าง 5.8 – 8.8 ล้านล้านเหรียญสหรัฐ หรือเทียบเท่าระหว่าง 6.4 – 9.7% ของ GDP โลก

เนื่องจากการแพร่ระบาดของ COVID-19 และยังระบุอีกว่าจะทำให้การค้าโลกมีมูลค่าลดลงถึง 1.7 – 2.6 ล้านล้านเหรียญสหรัฐ การจ้างงานโลกลดลงราว 158 – 242 ล้านตำแหน่ง โดย 70% ของงานที่ลดลงจะอยู่ในเอเชียและแปซิฟิก รายได้ของแรงงานทั้งโลกจะลดลงราว 1.2 -1.8 ล้านล้านเหรียญสหรัฐ

ซึ่งตัวเลขเหล่านี้ www.ThaiSMEsCenter.com ไม่เกินเลยความเป็นจริง แถมถ้าคำนวณละเอียดบางทีตัวเลขอาจจะสูงยิ่งกว่าที่นำเสนอนี้ สิ่งหนึ่งที่เห็นได้ชัดตลอดระยะเวลาตั้งแต่ต้นเดือนมกราคมมาจนถึงปัจจุบันคือข่าวการปิดกิจการ การลดขนาดองค์กร การขอยื่นล้มละลาย นับรวมทั้งในประเทศและต่างประเทศมีอยู่จำนวนมาก

เริ่มตั้งแต่ธุรกิจขนาดเล็ก ขนาดกลาง ไปจนถึงขนาดใหญ่ ต่างได้รับผลกระทบจากการแพร่ระบาดของ COVID-19 ทั้งสิ้น และเพื่อให้มองเห็นภาพชัดเจนมากขึ้น เราจึงได้รวบรวมรายชื่อธุรกิจที่ต้องปิดกิจการ ปรับลดขนาดองค์กร และขอยื่นล่มละลายมาฝากกันเท่าที่จะหาได้ โดยได้แบ่งแยกมาเป็น 3 หมวดหมู่ โดยมีรายละเอียดดังนี้

ธุรกิจที่มีการปรับลดพนักงาน – ลดขนาดองค์กร

20

ภาพจาก bit.ly/3h6VZpa

1. ช่อง 3 เปิดโครงการสมัครใจลาออกเพื่อลดขนาดองค์กร

2. SCB เปิดโครงการสมัครใจลาออก สำหรับพนักงานอายุ 55 ปี

3. มิตซูบิชิ เปิดโครงการสมัครใจลาออก พร้อมจ่ายชดเชย 8-35 เดือน

4. โรลส์-รอยซ์ รถยนต์แบรนด์หรูระดับ Super Luxury ประกาศปลดพนักงาน 9,000 คน เพื่อลดค่าใช้จ่ายกว่า 51,000 ล้านบาท

5. นิสสัน ปลดพนักงาน 20,000 คนทั่วโลก พนักงานนิสสันในสเปนตกงานกะทันหันกว่า 3,000 คน

6. การบินไทย เตรียมปลดพนักงานกว่า 6,000 คน หลังยื่นแผนฟื้นฟูกิจการ

19

ภาพจาก bit.ly/3maCShI

7. ไทย ไลออน แอร์ เลิกจ้างพนักงานอายุงานไม่ถึง 1 ปีจำนวนกว่า 120 คน

8. British Airway เตรียมปลดพนักงาน 12,000 คน โดยคิดเป็น 1 ใน 4 ของพนักงานทั้งหมด เนื่องจากขาดทุนในไตรมาสแรกของปี 2020 ประมาณ 18,811 ล้านบาท

9. สายการบิน Qantas ของออสเตรเลีย เตรียมปลดพนักงาน 6,000 คนซึ่งส่วนใหญ่ทำงานมานานนับสิบปี

10. ไทยซัมมิท ประกาศลดพนักงาน เปิดโครงการสมัครใจลาออก-จ่ายสูงสุด 18.3 เดือน

18

ภาพจาก bit.ly/2R4kHMb

11. Uber ประกาศลดพนักงาน 3,000 คนและปิดสำนักงาน 45 แห่งทั่วโลก

12. Airbnb ประกาศจ้างพนักงานกว่า 1,900 คน ซึ่งนั่นคิดเป็นจำนวนมากถึง 25% ของพนักงานทั้งหมด

13. H&M เตรียมปลดพนักงานนับ 10,000 คนทั่วโลก หลังยอดขายตก

17

ภาพจาก bit.ly/2R3QcWD

14. MUFG ธนาคารยักษ์ใหญ่ในญี่ปุ่น เตรียมลดพนักงาน 8,000 ตำแหน่งภายในปี 2024

15. ร้าน Boots ในอังกฤษเตรียมปิด 48 สาขา พร้อมปลดพนักงานกว่า 4,000 คน

16. J.C. Penney ประกาศปรับลดพนักงาน 1,000 ตำแหน่ง พร้อมปิดสาขาอีก 152 แห่ง

17. Zara แบรนด์แฟชั่นชั้นนำ ประกาศปิดสาขากว่า 1,200 แห่งทั่วโลก ยกเว้น 107 สาขาในสหราชอาณาจักร

18. Macy’s ห้างสรรพสินค้ารายใหญ่ของสหรัฐที่ก่อตั้งมาตั้งแต่ปี 1858 ประกาศปิดสาขาอีก 125 เเห่งเป็นจำนวน 1 ใน 5 ของสาขาที่มีทั้งหมด รวมถึงจะปลดพนักงานราว 2,000 คนด้วย

16

ภาพจาก bit.ly/35lHJ9U

19.ปูนซีเมนต์นครหลวง ปิดโรงงานที่สระบุรี พร้อมลดกำลังคนที่อยู่ในสายการผลิตของโรงงานด้วย

20.Dyson แบรนด์เครื่องใช้ไฟฟ้าจากอังกฤษ ปลดพนักงาน 900 คนทั่วโลกเพื่อปรับลดขนาดองค์กรให้คล่องตัว

21.ExxonMobil ประกาศลดขนาดองค์กร ลดพนักงานทั่วโลก พร้อมเปิดโครงการสมัครใจลาออก เริ่ม 1 กันยายน 2563

22. Airbus ผู้ผลิตเครื่องบินระดับโลก ประกาศปลดพนักงาน 15,000 ตำแหน่งทั่วโลก เพื่อปรับลดค่าใช้จ่ายในองค์กร

23. LinkedIn แอพพลิเคชั่นสำหรับการจ้างงานประกาศปลดพนักงาน 960 คน เพื่อลดขนาดองค์กรและประหยัดรายจ่าย

15

ภาพจาก bit.ly/2RaQoU2

24. Agoda บริษัทยักษ์ใหญ่ด้านการท่องเที่ยวออนไลน์ในเอเชีย ตัดสินใจปลดพนักงาน 1,500 คน เพื่อลดขนาดองค์กร

25.BP บริษัทผู้ผลิตน้ำมันจากอังกฤษ ประกาศปลดพนักงาน 10,000 ตำแหน่ง หลังความต้องการน้ำมันทั่วโลกตกต่ำ

26.Tesla บริษัทผู้ผลิตรถยนต์ไฟฟ้ารายใหญ่ในสหรัฐ ประกาศปรับลดเงินเดือนพนักงาน และปลดพนักงานรายชั่วโมงทั้งหมด

27. Pandora แบรนด์เครื่องประดับ ได้ประกาศเลิกจ้างพนักงานกว่า 1,200 คน หลังยอดขายตกลงอย่างมาก

14

ภาพจาก bit.ly/3294QlU

28.บริษัท ไทยฟิล์ม อินดัสตรี จํากัด (มหาชน) หรือ TFI ผู้ผลิตฟิล์มบรรจุภัณฑ์สินค้า ประกาศเลิกจ้างพนักงานกว่า 30% ของพนักงานทั้งหมด

29.ไอบีเอ็ม (IBM) ผู้ผลิตคอมพิวเตอร์รายใหญ่ ประกาศปลดพนักงาน 1,700 คน เพื่อลดค่าใช้จ่ายและขนาดองค์กร

30. Entrepreneur สื่อธุรกิจชื่อดังประกาศปรับลดพนักงานเพื่อปรับเปลี่ยนโครงสร้างของบริษัท

31. Lowe’s บริษัทค้าปลีกของสหรัฐอเมริกาที่เชี่ยวชาญด้านการปรับปรุงบ้าน บริษัท ทยอยลดพนักงาน และวางแผนลดต้นทุนมากขึ้น

32. Didi ผู้ให้บริการ Ride-Hailingประกาศเลิกจ้างพนักงานราว 2,000 คน หรือคิดเป็น 15% ของพนักงานทั้งหมดภายในปีนี้


ธุรกิจที่ประกาศปิดกิจการ

30

ภาพจาก www.facebook.com/GMM25Thailand/

1.GMM 25 ถือเป็นสื่อในทีวีดิจิทัลอีกรายที่เตรียมหยุดดำเนินกิจการสิ้นปี 2563 หลังจากประสบภาวะขาดทุน เปลี่ยนจากผู้ผลิตคอนเทนต์ มาเป็นผู้ให้บริการเช่าเวลาออกอากาศแทน ทั้งนี้ บริษัท จีเอ็มเอ็ม แชนแนล จำกัด จะหยุดดำเนินกิจการในวันที่ 31 ธ.ค. 2563 เนื่องจากประสบปัญหาขาดทุน ส่งผลทำให้พนักงานประมาณ 190 คน ได้รับผลกระทบ โดยเฉพาะฝ่ายข่าว GMM 25 ต้องพ้นสภาพ แต่จะมีพนักงาน 50 คน ได้ทำงานต่อกระจายไปตามบริษัทต่างๆ ในเครือแกรมมี่ ส่วนพนักงานประจำที่เหลือจะได้รับชดเชยตามกฎหมาย 13

ภาพจาก bit.ly/3bG3C4D

2. โมโนมิวสิค ประกาศหยุดดำเนินธุรกิจ หลังเคยพยายามแก้ไขสถานการณ์ด้วยการปรับลดพนักงานมาแล้ว

3. สายการบินนกสกู๊ต ประกาศเลิกกิจการ โดยจ่ายค่าจ้างชดเชยพนักงาน 425 คน ตามที่กฎหมายกำหนด

4. โรงแรม EVASON หัวหิน ปิดถาวรและเลิกจ้างพนักงานทั้งหมด

5. หนังสือพิมพ์คมชัดลึก ปิดฉาก 18 ปี ตีพิมพ์ฉบับสุดท้ายวันพุธที่ 8 เมษายน 2563 ฉบับที่ 6605

6. Palio เขาใหญ่ ประกาศปิดกิจการ รอเจรจานายทุนใหม่มาเทคโอเวอร์

7. โรงภาพยนตร์สกาล่า ประกาศปิดถาวร ตั้งแต่ 5 กรกฏาคม 2563

12

ภาพจาก bit.ly/3jSxYnx

8. คุ้มขันโตก ร้านอาหารชื่อดังจากเชียงใหม่ ประกาศปิดกิจการ และเลิกจ้างพนักงานทั้งหมด

9. อิเซตัน ปิดกิจการที่เซ็นทรัลเวิลด์ เมื่อสิ้นเดือนสิงหาคม 2563

10. Flybe สายการบินอังกฤษยื่นล้มละลายและประกาศเลิกกิจการเมื่อวันที่ 5 มีนาคม 2563

11. Vanilla Brasserie สาขาสยามพารากอน ประกาศเลิกกิจการเมื่อวันที่ 31 สิงหาคม 2563

12. โรงแรมเชอราตัน แกรนด์ สุขุมวิท ประกาศปิดกิจการ เนื่องจากยอดผู้ใช้บริการลดลงอย่างต่อเนื่อง

11

ภาพจาก bit.ly/3i9uyfr

13. Trans States Airlines สายการบินภูมิภาคของสหรัฐ ประกาศยุติกิจการเมื่อวันพุธที่ 1 เมษายน 2563

14. เพลินวาน ตลาดและสถานที่ท่องเที่ยวชื่อดังในหัวหิน ประกาศปิดกิจการหลังดำเนินธุรกิจมานานกว่า 12 ปี

15. Legend Siam Pattaya แหล่งท่องเที่ยวที่เป็นแลนด์มาร์คแห่งใหม่ของพัทยาประกาศปิดกิจการ เนื่องจากไม่มีนักท่องเที่ยว

10

ภาพจาก bit.ly/2R17PX8

16. “The Coffee Bean & Tea Leaf” โบกมือลาปิดทุกสาขาในไทย พร้อมเปิดบริการวันสุดท้าย 20 ก.ค. 63

17. โรงแรม U Zenmaya Phuket ประกาศยุติให้บริการตั้งแต่วันที่ 31 กรกฎาคม 2563

18. House of Fraser ห้างดีพาร์ทเมนต์สโตร์เก่าแก่อายุ 169 ปีของสหราชอาณาจักรปิดกิจการมากกว่าครึ่งของสาขาที่มีทั้งหมดในอังกฤษ และไอร์แลนด์

19.บันยัน เดอะ รีสอร์ท (หัวหิน) ประกาศปิดกิจการ และเลิกจ้างพนักงานในส่วนของกิจการโรงแรม และภัตตาคารทั้งหมด

20.แกรนด์ สวิส โฮเทล ตัดสินใจปิดกิจการเพราะมองไม่เห็นแนวโน้มอุตสาหกรรมการท่องเที่ยวที่จะดีขึ้น

9

ภาพจาก bit.ly/2Rb4YuV

21.บริษัท ดี.ที.ซี.อินดัสตรี่ส์ จำกัด (มหาชน) หรือ DTCI ผู้ผลิตอุปกรณ์เครื่องเขียนที่รู้จักกันดีในนาม “ปากกาลูกลื่นสีน้ำเงิน แลนเซอร์ สไปรัล” ขอปิดกิจการชั่วคราวแบบไม่มีกำหนด

22.ห้างสรรพสินค้าเซ็นทรัล หาดใหญ่ ห้างสาขาแรกของเครือเซ็นทรัลในภาคใต้ ได้ปิดกิจการลงอย่างถาวร หลังเปิดทำการมานานถึง 26 ปี

23.ซานโตรินี สวนน้ำชื่อดังในอ.ชะอำ จ.เพชรบุรี ประกาศปิดกิจการชั่วคราวแบบไม่มีกำหนด หลังจำนวนนักท่องเที่ยวลดลงอย่างน่าใจหาย

24. MICROSOFT ประกาศปิดร้านค้าปลีกทั้งหมดอย่างถาวร โดยหันไปเน้นขายผ่านออนไลน์แทน

25.บริษัท ซันโยเอ็นจิเนียริ่ง (ประเทศไทย) จำกัด ปิดกิจการ-เลิกจ้าง พิษเศรษฐกิจทำขาดทุนหลายสิบล้าน

26. Mad Magazine นิตยสารการ์ตูนล้อเลียนในสหรัฐประกาศเลิกจ้างพนักงานและยุติการผลิตนิตยสาร

8

ภาพจาก bit.ly/3m3Jm1M

27. Tigerair Australia บริษัทสายการบินอันดับ 2 ของออสเตรเลียประกาศหยุดกิจการหลังดำเนินธุรกิจมากว่า 13 ปี

28. บริษัทเอสเอ็มอีที จำกัด ในนิคมอุตสาหกรรมปิ่นทอง (เฟส 2 ) จังหวัดชลบุรี ประกาศปิดกิจการชั่วคราวและเลิกจ้างพนักงานหลายร้อยคน

29. Panasonic ประกาศเตรียมปิดโรงงานผลิตเครื่องใช้ไฟฟ้า ที่อุตสาหกรรมเวลโกรว์ในเดือนตุลาคม 2563 โดยยุติการผลิตเครื่องซักผ้าในเดือนกันยายน และเลิกผลิตตู้เย็นในเดือนตุลาค จากนั้นจะปิดโรงงานทั้งหมดภายในเดือนมีนาคม 2564

30.เครือไทยยูเนี่ยน จำกัด (มหาชน) หรือTU ผู้ผลิตและส่งออกอาหารทะเลแช่แข็ง ปิดโรงงานปากพนังห้องเย็น ที่นครศรีธรรมราช พนักงานกว่า 400 คนต้องตกงาน

31.โรงงานเย็บผ้าไทย พาฝัน ในนิคมอุตสาหกรรม 304 ปราจีนบุรีประกาศปิดโรงงาน ส่งผลกระทบต่อพนักงานจำนวนมาก

32.กระทรวงศึกษาธิการ ตัดสินใจเลิกจ้าง พนักงานองค์การค้า สำนักงานคณะกรรมการส่งเสริมสวัสดิการและสวัสดิภาพครูและบุคลากรทางการศึกษา (สกคสค.) จำนวน 961 คน เนื่องจากองค์กรขาดทุนต่อเนื่อง

33.Olymplus ที่ดำเนินธุรกิจกล้องถ่ายภาพมานานกว่า 84 ปี ประกาศขายธุรกิจกล้องถ่ายภาพหลังยอดขายตกต่อเนื่อง


ธุรกิจที่ยื่นขอล้มละลาย

6

ภาพจาก bit.ly/336Daxp

1. Avianca สายการบินอันดับ 2 ของลาตินอเมริกายื่นเรื่องขอล้มละลายที่ศาลในสหรัฐอเมริกา

2. Hertz ยื่นเรื่องประกาศล้มละลาย ด้วยหนี้สินกว่า 608,000 ล้านบาท

3. Virgin Australia Airlines สายการบินใหญ่อันดับ 2 ของออสเตรเลีย ประกาศล้มละลาย โดยยื่นขอการบริหารจัดการโดยสมัครใจของเจ้าหนี้ ตามมาตรา 11 กฎหมายล้มละลายของออสเตรเลีย

4. วุฒิ-ศักดิ์ คลินิก ยื่นคำร้องศาลล้มละลายกลางขอฟื้นฟูกิจการ หลังประกาศล้มละลาย 2 ปี ขาดทุนรวมกันกว่า 1,100 ล้านบาท

5

ภาพจาก bit.ly/3bA7Lap

5. MUJI (มูจิ) ร้านขายสินค้าขวัญใจชาวมินิมอลลิสต์ ขอยื่นล้มละลายในสหรัฐอเมริกาเมื่อวันที่ 10 กรกฏาคม 2563

6. DEAN & DELUCA กิจการกูร์เมต์ระดับตำนานที่มีอายุกว่า 40 ปี ยื่นขอล้มละลายต่อศาลในสหรัฐอเมริกา หลังขาดทุนติดต่อกันมากว่า 5 ปี

7. J. Crew แบรนด์แฟชั่นค้าปลีกสุดหรูของสหรัฐอเมริกา ยื่นขอล้มละลายหลังไม่สามารถชำระหนี้สะสมกว่า 65,000 ล้านบาท

8. Brooks Brothers แบรนด์ห้องเสื้อที่เก่าแก่ที่สุดของสหรัฐอเมริกายื่นขอล้มละลาย มีพนักงานได้รับผลกระทบกว่า 4,000 คน

4

ภาพจาก bit.ly/3h6xBnl

9. Diamond Offshore Drilling บริษัทขุดเจาะน้ำมันจากเมืองฮิวสตัน รัฐเท็กซัส สหรัฐอเมริกา ยื่นขอล้มละลายเมื่อปลายเดือนเมษายน 2563

10. Gold’s Gym บริษัทจากเมืองดัลลัส รัฐเท็กซัส สหรัฐอเมริกา ให้บริการสถานที่ออกกำลังกาย โดยมีกว่า 700 สาขาทั่วโลก ประกาศปิดสาขาที่บริษัทเป็นเจ้าของกว่า 30 แห่ง และยื่นล้มละลายเมื่อต้นเดือนพฤษภาคม2563

11. Neiman Marcus แบรนด์ห้างสรรพสินค้าหรูหราต้องยื่นขอล้มละลายไปเมื่อต้นเดือนพฤษภาคม 2563

12. True Religion Apparel แบรนด์กางเกงยีนระดับพรีเมียมสัญชาติอเมริกันยื่นขอล้มละลายเมื่อเดือนเมษายน 2563

3

ภาพจาก bit.ly/35pFtOV

13. Ultra Petroleum ที่ดำเนินธุรกิจด้านพลังงานทั้งน้ำมันและก๊าชธรรมชาติ ยื่นขอล้มละลายเมื่อต้นเดือนพฤษภาคม 2563

14.ทิวส์เดย์ มอร์นิง (Tuesday Morning) ผู้ค้าปลีกสินค้าราคาถูกที่มีสำนักงานใหญ่ในเมืองดัลลัส ยื่นขอล้มละลาย พร้อมทยอยปิดสาขาที่มีกว่า 687 แห่งในสหรัฐอเมริกา

15. FoodFirst Global Restaurants ซึ่งเป็นบริษัทแม่ของ Brio Italian Mediterranean และ Bravo Fresh Italy ได้ยื่นฟ้องล้มละลาย เมื่อวันที่ 10 เมษายน 2563 บริษัทประกาศว่าร้านอาหาร92 แห่งจะปิดทำการชั่วคราวแบบไม่มีกำหนด

16. Stage Stores ซึ่งเป็นเจ้าของร้านค้าปลีก Goody, Palais Royal, Bealls, Peebles และ Gordmans ได้ยื่นฟ้องล้มละลาย เมื่อวันที่ 10 พฤษภาคม 2563

2

ภาพจาก bit.ly/35irWbA

17. GNC ได้ยื่นขอความคุ้มครองการล้มละลายในวันที่ 24 มิถุนายน 2563 โดยประกาศว่าจะปิดร้านค้าระหว่าง 800 และ 1,200 แห่ง พร้อมกับการมองหาผู้ซื้อกิจการรายใหม่

18. Chuck E. Cheese ร้านฟาสต์ฟู้ดชื่อดังได้ยื่นฟ้องต่อศาลก้องกันการล้มละลาย เมื่อวันที่ 25 มิถุนายน 2563

19. Sur La Table ธุรกิจร้านอาหารในสหรัฐอเมริกาได้ยื่นฟ้องล้มละลาย ในวันที่ 8 กรกฎาคม 2563

20.ร้านค้าปลีกเสื้อผ้า New York & Co. และ Fashion to Figure ยื่นฟ้องล้มละลาย เมื่อวันที่ 13 กรกฎาคม 2563

1

ภาพจาก bit.ly/3hlugkN

ซึ่งในความเป็นจริงธุรกิจที่ได้รับผลกระทบยังมีอีกมากในที่นี้เรานับรวมเฉพาะตามที่เป็นข่าวและพอจะหาข้อมูลได้ ยังไม่นับรวมบรรดาร้านค้าขนาดเล็ก พ่อค้าแม่ค้าทั่วไป หรือการถูกเลิกจ้าง การลดค่าจ้าง ของแรงงานต่างๆ ที่หากนับรวมแล้วคงเป็นตัวเลขที่มากยากจะประเมินได้ มาถึง ณ ตอนนี้สถานการณ์ของ COVID-19 ในประเทศไทยอาจจะคลี่คลายในระดับหนึ่งแต่ก็ยังวางใจไม่ได้

ส่วนในระดับโลกสถานการณ์ยังน่าเป็นห่วงและไม่รู้ว่าเศรษฐกิจโดยรวมทั่วโลกจะกลับเข้าสู่สภาพเดิมได้เมื่อไหร่ หรือเราจะต้องทนอยู่กับสถานการณ์แบบนี้ต่ออีกนานเท่าไหร่เป็นเรื่องยากที่จะตอบ สิ่งเดียวที่ภาวนาได้ในตอนนี้คืออย่าให้มีการระบาดของ COVID-19 ระลอก 2 เพราะหากเป็นเช่นนั้นคงมีธุรกิจปิดกิจการ ล้มละลาย พร้อมจำนวนคนตกงาน ว่างงานที่เพิ่มแบบเท่าทวีคูณกันเลยทีเดียว


ผู้อ่านสามารถติดตามข่าวสาร ทุกความเคลื่อนไหวธุรกิจ แฟรนไชส์ และ SMEs รวดเร็ว รอบด้าน
ติดตามได้ที่ Add LINE id: @thaifranchise

0

ต้องการข้อมูลข่าวสาร ต้องการอัพเดทข้อมูลการตลาด หรือแนวทางการทำธุรกิจ ติดตามได้ที่ https://bit.ly/3corFV2
รับฟังบทความต่างๆ ผ่านทาง PodCast ไทยแฟรนไชส์เซ็นเตอร์ https://soundcloud.com/thaifranchisecenter

ขอบคุณข้อมูล
https://bit.ly/3lXwieb , https://bit.ly/2DzUfa3 , https://bit.ly/323x3uc , https://bit.ly/2R16rDX , https://bit.ly/3h5M6YR , https://bit.ly/3h9Gf4P , https://bit.ly/3lXT1Xz , https://bit.ly/325VEi2 , https://bit.ly/2GFyQgZ , https://bit.ly/35iXfDc , https://bit.ly/3ibvgZF, https://bit.ly/2Zp0F3W , https://bit.ly/2R6PCHS , https://bit.ly/2FfStvr , https://bit.ly/3hcojq7 , https://bit.ly/2FbeTOF , https://bit.ly/3bCgbOy , https://bit.ly/3jY2coZ , https://bit.ly/3id6wQZ , https://bit.ly/339YxOi , https://bit.ly/35n0rxF , https://bit.ly/33pXz0D , https://bit.ly/2Fg6pFC , https://bit.ly/3bE9jA9

 

อ้างอิงจาก https://bit.ly/3bHIk6G

คุณรัตนชัย ม่วงงาม (เปี๊ยก)

เรียนจบจากคณะนิเทศศาสตร์ ทำงานในด้านวารสารมากว่า10ปี สะสมความรู้หลากหลายแนวทั้งด้านการเกษตร สังคม สู่การประยุกต์เป็นอาชีพทั้ง SMEs และแฟรนไชส์รวมถึงแนวทางด้านกลยุทธ์การตลาดต่างๆ การเขียนคืองานที่เราตั้งใจและใจรักมากที่สุด